Deze uitspraak van Linda Carolus geeft aan hoe zij gastvrijheid in Amsterdam-Noord ervaart maar bovenal zelf geeft. Linda organiseert al jaren uitjes voor mensen die weinig te besteden hebben. Chris Keulemans heeft overal ter wereld gereisd en schreef een boek over zijn ervaringen op het gebied van gastvrijheid. Tijdens deze masterclass gingen Chris en Linda in gesprek onder leiding van trainer Jaap Vriend.
Evenveel gegeven als ontvangen
Allereerst haalt Jaap een zin uit het boek van Chris Keulemans aan: “Er wordt over de hele wereld evenveel gastvrijheid gegeven als ontvangen.” Chris vertelt over Amsterdam-Noord, waar hij woont: “Gastvrijheid is hier een routine en vanzelfsprekendheid voor mensen die weinig te besteden hebben.”
Gastvrijheid in de stad
Wat maakt Noord gastvrijer voor jou dan de rest van de stad volgens jou?
Chris: “Het geldt voor mij en Amsterdam is per definitie een gastvrije stad. Zoveel mensen die vrijwillig zorgen voor een welkom aan anderen, die hier al hun hele leven wonen of net zijn aangekomen. Ik merkte hoe bijzonder ik Noord vond toen ik de Tolhuistuin opzette en verhuisde naar de Van der Pekbuurt.
Er is een oude Noordse stijl. Noord is 100 jaar geleden volgebouwd omdat het de plek was waar Amsterdam zijn mensen dropte die zogenaamd geen nette burgers waren of die in de scheepswerf moesten werken. Veel kleinkinderen van die groep wonen er nog steeds. Jaren en jarenlang is het vergeten en verwaarloosd. Je komt dus meer mensen tegen die voor elkaar zorgen.
Doe maar normaal
In Noord gelden de regels: zolang je maar normaal doet, geen pretenties hebt, belangstelling toont en tegen een grapje kan (humor zonder handschoenen) – als je daar doorheen komt, dan zit je goed en dan blijft het goed.
Linda over Noord: “Ik heb drie tuinen en mijn onkruid stond 1,5 meter hoog. Mijn buren kwamen gelijk om mij te helpen en hebben alles leeg getrokken. Ik had dit nog nooit meegemaakt in de andere stadsdelen waar ik heb gewoond.”
Inspiratie voor het boek ‘gastvrijheid’
Chris: “Ik ben jarenlang op reis geweest en als niemand de deur open doet, dan ga je dood. Ik ben in De Balie en De Tolhuistuin professioneel gastheer geweest en thuis met mijn Willemijn ben ik ook gastvrij. Door corona kon ik niemand ontvangen en ik zat op de bank. Ik dacht dit kan nog wel even duren en voor je het weet vergeten we hoe dat gaat en besloot toen op te schrijven wat ik weet en zie over gastvrijheid.”
Basiselementen van gastvrijheid
In het boek schrijf je over de basiselementen van gastvrijheid. Kun je daar iets over vertellen?
“Er wordt elke dag evenveel gastvrijheid gegeven als ontvangen. Het is geen ruilhandel. Je bent niet gastvrij omdat je iets terugverwacht. Als we het maar doorgeven. Het is geen transactie, ruilhandel of economie. Het belangrijkste is om het steeds door te geven naar andere personen. In een buurthuis werken doe je niet omdat je zelf verwacht rijk te worden, dat doe je omdat je het door wilt geven en omdat je er niet tegen kan dat andere mensen vastlopen.”
Gezellig op stap met Linda
Het is begonnen in 2014. Linda vertelt dat ze door de loopgroep in contact kwam met veel mensen met een stadspas. Met een andere deelneemster, Marja, uit de loopgroep is ze stadspasuitjes gaan uitzoeken. Inmiddels zijn er zo’n 100-150 mensen die twee keer per maand mee gaan naar zo’n uitje. Met de meeste mensen heeft Linda wekelijks contact. Linda: “Samen is gezelliger dan alleen. Je gaat niet in je eentje naar Carré. Met het light festival krijg ik een eigen rondvaartboot en voor de Keukenhof een dubbeldekker. In 2017 won ik de Omarmprijs waardoor er deurtjes open gingen.”
Hoe ga jij om met gastvrijheid?
Chris: “In de Koran, de Torah en de Bijbel staat dat je met alles wat je hebt gasten ontvangt. In de woestijn ging iemand dood of werd je beroofd als mensen niet gastvrij waren. In ouderwets Nederland moet je vertrekken als de koekjes op zijn na de koffie. Het belangrijkste om aan gasten mee te geven is dat het niet voor het laatst is. Dat je geen vreemde wordt van iemand.”
Hoe zorg je dat de relatie tussen gastheer en gast gezond blijft en waar heb je dat geleerd?
Linda: “Je bent heel gastvrij, betrekt iedereen erbij met ieders normen, waarden en met respect. Ga met een ander om zoals je zelf behandeld wilt worden. Ik heb eigen kroegen gehad dus je leest mensen sneller en je ziet welke mensen met elkaar kunnen klikken. Wat ik vooral doe is mensen op hun gemak stellen. Ik zie je, ik hoor je en jij doet er toe. Als ik weg ga met mijn uitjes, dan regel ik alles. Maar dan zeg ik wel: we doen het allemaal samen. Mensen zeggen vaak: jullie lijken wel een hele familie. En daar waak ik ook voor.”
Hoe beschrijf jij Chris, Linda?
Ik omschrijf Chris als puur, oprecht en met een scherpe pen. Hij schrijft: “Er komen altijd nieuwe mensen in de stad. Iemand die altijd in de woestijn of op een berg heeft gewoond en dat meeneemt.” Die ruimte in zijn/haar hoofd, de herinnering, die ervaring, de warmte dat maakt nu ook deel uit van Amsterdam. De stad die ik mijn stad noem is niet alleen van mij. Daarom wordt de horizon ervan elke dag groter.
(Gast)vrijheid
In het woord gastvrijheid zit vrijheid verborgen, denk je dat dat toeval is?
Chris: “Ik heb het mijzelf ook afgevraagd. Het is in andere talen anders. Hospitality is gekaapt door de hotelindustrie, waardoor het niet zo warm klinkt. Het is een herinnering aan dat je gast vrij is om binnen te lopen en te vertrekken denk ik. Ik denk dat ik het boek in geen betere taal had kunnen schrijven.”
Een deelnemer van dit webinar noemt dat de term ‘hospitality’ is afgeleid van het woord: hospital, omdat gastvrijheid genezend werkt.
De toekomst van Noord
Wat is jouw droom als het gaat over de toekomst van noord?
Chris: “Toevallig zijn we bezig met een plan Red Amsterdam Noord (redamsterdamnoord.nl) voor de komende 20 jaar van Noord. De burgemeester vroeg ons een plan te maken. De kern is: Noord verandert, er komen 60.000 woningen bij. Nieuwe mensen zijn welkom, maar verwaarloos niet de mensen die er al wonen en de huizen die er al staan.
Bij de Regenbooggroep komen we veel mensen tegen die hun hele leven in Amsterdam wonen maar hun medebewoners nauwelijks kennen en in hun buurt ook geen mensen kennen?
Chris: “Ik denk dat Amsterdam in vergelijking met andere steden gastvrij is. Jullie weten het beter dan ik, maar er zijn veel mensen die eenzaam zijn in de stad, mensen die niet worden aangesproken en zelf niemand aan durven spreken. Ook in Noord kan dat. Ik zie het in de buurt en Linda kent ook veel mensen. Het is menselijk. Als vrijwilligers of mensen in zorg en welzijn rebelleer je hiertegen. Dat houdt de stad toch gastvrij.”
Voorwaarden voor gastvrijheid in vrijwilligerswerk
De groep gaat uiteen in breakout rooms om in gesprek te gaan over de volgende vragen:
• Wat doen jullie om iemand welkom te laten voelen?
• Wat zijn jullie voorwaarden in vrijwilligerswerk voor gastvrijheid?
Enkele quotes uit de breakout rooms:
“Stel je voor, stel je open en stel je nederig en gelijkwaardig op.”
“Je doet zelf een stap naar voren zodat iemand anders het niet hoeft te doen. Het is een dans zonder woorden.”
“ Duik niet meteen op iemands probleem en bombardeer geen mensen.”
“Als vrijwilliger: of je nu iemand ontvangt of bij iemand anders thuis bent; je bent zelf te gast in iemands leven dus je gedraagt je ook als een beleefde gast.”
“Begin met oogcontact en een lach. Echt luisteren en doorvragen en laat je oordeel thuis.”
“Gastvrij zijn maar ook je eigen grenzen bewaken.”
“Kwetsbaarheid biedt verdieping in de gastvrijheid.”
Aanmelden voor gezellig op stap met Linda
Linda: “Je kunt je aanmelden via de Facebook-pagina ‘Gezellig op stap met Linda’, daar zet ik ook altijd alle uitjes op. Mensen hebben een groene stip-stadspas nodig. Er komen veel mensen, een harde kern en er gaan ook altijd nieuwe mensen mee. Ik heb altijd eerst een voorgesprek om te weten wat voor vlees ik in de kuip heb. Er gaan allerlei mensen met mij mee. Af en toe organiseer ik een budgetuitje, waarbij mensen zonder stadspas mee mogen.” Op de Facebook pagina worden vaak ook verslagen van de uitjes geplaatst. Ze worden van tevoren niet aangekondigd omdat er anders teveel aanmeldingen binnen komen.